Burn-out: herken de klachten en werk aan herstel

Een burn-out. Misschien heb je er weleens over gehoord, misschien herken je de klachten bij jezelf. Je bent moe, snel geïrriteerd, kan je niet meer concentreren en zelfs de kleinste taken voelen als een enorme opgave. Maar wat is een burn-out precies? Hoe herken je de symptomen en - minstens zo belangrijk - hoe herstel je van een burn-out? Bij Evie helpen we je op weg naar een mentaal fit leven. Samen type: entry-hyperlink id: aW0xcuLNvFVATSGgpVThR, dat is ons doel. 

Wat is een burn-out? 

Een burn-out​​, opent in een nieuw tabblad is een mentale en fysieke uitputtingsreactie als gevolg van langdurige stress. Je lichaam en geest geven eigenlijk aan: het is op. Je hebt te lang te veel van jezelf gevraagd. Stress die eerst nog gezond was, is nu chronisch geworden. Het gevolg? Je reserves zijn uitgeput en je voelt je opgebrand. 

Een burn-out wordt vaak verward met overspannenheid, maar het verschil zit vooral in de duur en ernst van de klachten. Bij overspanning is er vaak nog ruimte om gas terug te nemen. Bij een burn-out is die marge verdwenen. Je lichaam dwingt je tot stoppen. Vaak duren de klachten van een burn-out langer dan 6 maanden, met forse vermoeidheid en uitputting op de voorgrond. 

Burn-out klachten herkennen: wanneer trek je aan de bel? 

De klachten van een burn-out zijn vaak divers. Ze beginnen meestal sluimerend en worden steeds erger. Denk aan: 

• Extreme vermoeidheid, zelfs na een goede nachtrust. : Extreme vermoeidheid, zelfs na een goede nachtrust. 

• Concentratieproblemen en vergeetachtigheid. 

• Lichamelijke klachten door stress, zoals hoofdpijn, hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, maagklachten of pijnklachten. 

• Prikkelbaarheid en emotionele labiliteit. 

• Gevoelens van angst, paniek of somberheid. 

• Duizeligheid, gespannen spieren. 

• Problemen met organisatie (“Ik loop als een kip zonder kop door het huis”). 

• Gevoelens van schuld richting werk of gezin. 

• Een constante onrust en moeite om te ontspannen. 

• Uitzichtloosheid. 

Vaak beginnen de signalen met lichamelijke klachten door stress, die je in eerste instantie negeert. Totdat je op een dag echt niet meer kunt. Een verwaarloosde burn-out ligt dan op de loer. Dit kan leiden tot zeer ernstige burn-out ervaringen, waarbij je zelfs simpele dagelijkse taken niet meer kunt uitvoeren of niet weet op te pikken.  

Mensen met een verwaarloosde burn-out zoeken vaak pas hulp wanneer de klachten al ernstig en langdurig zijn, omdat ze signalen in een eerder stadium niet hebben opgepikt.

Autistische burn-out: extra gevoelig voor overbelasting

Bij mensen met autisme werkt de prikkelverwerking anders. Dat kan leiden tot een autistische burn-out. Kenmerken hiervan zijn:

• Overgevoeligheid voor prikkels.

• Mentale, fysieke en emotionele uitputting.

• Plotseling verlies van vaardigheden, zoals plannen, impulscontrole en flexibiliteit.

• Vastlopen in dagelijkse routines.

• Extreme vermoeidheid.

Bij een autistische burn-out kunnen opgebouwde routines en automatismen tijdelijk uitvallen. Dit zorgt voor extra onzekerheid en stress. Extra rust, voorspelbaarheid en duidelijke structuren zijn voor mensen met autisme cruciaal bij het herstel. Een specialist kan helpen bij het opstellen van een schema voor herstel van burn-out, dat aansluit bij hun behoeften.

Symptomen burn-out: zo weet je of je op het randje zit

Twijfel je of je tegen een burn-out aanzit? Herken je jezelf in bovenstaande klachten? Een burn-out test kan inzicht geven, maar vaak voel je het diep van binnen al: dit gaat niet langer. Veelvoorkomende burn-out verschijnselen zijn:

• Slecht slapen of juist extreem veel slapen.

• Niet meer kunnen genieten van dingen die je vroeger leuk vond.

• Sneller emotioneel zijn of huilbuien hebben zonder duidelijke reden.

• Fysieke klachten die toenemen onder druk.

• Geheugen- en concentratieproblemen die werk en privé beïnvloeden.

• Gevoel van vervreemding van jezelf en je omgeving.

Bij een burn-out blijft de stressrespons van je lichaam als het ware 'aan staan'. Zelfs als er geen directe aanleiding meer is, maakt je lichaam nog steeds stresshormonen aan. Dit zorgt ervoor dat je moeilijk tot rust komt en vaak slecht slaapt. Je zit in een constante staat van alertheid.

Wat te doen bij een burn-out? Eerste stappen naar herstel

Bij Evie hebben we talloze mensen geholpen bij hun burn-out herstel. Onze ervaring heeft laten zien dat acceptatie de eerste en belangrijkste stap is. Mensen die tijd nemen om echt stil te staan bij hun situatie en erkennen dat verandering nodig is, herstellen doorgaans sneller.

Daarnaast zien we dat een gestructureerde aanpak met een combinatie van rust, beweging en sociale ondersteuning het herstelproces aanzienlijk versnelt. De eerste stap bij een burn-out is dus: stop. Accepteer dat het niet meer gaat. Dat is lastig, maar noodzakelijk. Daarna kun je werken aan herstel van een burn-out:

1. Praat erover met je leidinggevende, huisarts of een professional.

2. Geef je lichaam rust: slaap, ontspan, beweeg rustig.

3. Breng structuur aan in je dag.

4. Zoek naar energiegevers en beperk energievreters.

5. Accepteer dat herstel tijd kost.

Acceptatie is de belangrijkste, maar vaak ook moeilijkste stap. Je zult tijdelijk sommige dingen moeten loslaten of delegeren. Wat te doen bij burn-out is dus vooral: luisteren naar je lichaam en hulp accepteren.

Hoelang duurt een burn-out? Geduld is nodig

Een veelgestelde vraag is: hoelang duurt een burn-out? Helaas is er geen eenduidig antwoord. Gemiddeld duurt burn-out herstel enkele maanden tot een jaar. Het herstelproces verloopt vaak in fasen:

• Fase 1: Accepteren en tot rust komen.

• Fase 2: Balans vinden tussen rust en activiteit.

• Fase 3: Werkhervatting en opbouwen.

Soms kan het herstel zelfs langer duren. Hoe lang een burn-out duurt, hangt af van hoe vroeg je de signalen hebt opgepikt. Een verwaarloosde burn-out vraagt om een langere burn-out herstelperiode.

Herstellen van een burn-out: kleine stappen vooruit

Herstel van een burn-out vraagt tijd én kleine stappen. Soms lijkt het alsof je stilstaat, of zelfs achteruitgaat. Dat is normaal. Labiliteit hoort erbij. Terugvallen zijn deel van het proces. Gun jezelf die ruimte. Terugvallen komen vooral voor als je stappen vooruit zet, zoals bij re-integratie op het werk. Een burn-out en het herstel daarvan is zeer verschillend per persoon. In de praktijk ziet ieders schema er anders uit, maar dit zou een voorbeeld van een herstelschema kunnen zijn:

• Week 1-4: Rust, slapen, ontspannen.

• Week 5-8: Structuur aanbrengen, lichte activiteiten.

• Week 9-12: Meer bewegen, sociale activiteiten oppakken.

• Vanaf maand 3: Langzaam re-integreren op het werk.

Professionele ondersteuning kan helpen met psycho-educatie over het stresssysteem, dagstructuur en balans vinden tussen energiegevers en energievreters.

Evie helpt jou bij herstel van een burn-out

Weet je niet waar je moet beginnen? Vraag om hulp. Bij Evie staan we klaar om je stap voor stap te ondersteunen. Samen werken we aan jouw mentale fitheid.

Voorkomen is altijd beter dan genezen, daarom geven we je graag een goede luistertip: in deze podcast​​, opent in een nieuw tabblad geeft psycholoog en schrijver Thijs Launspach je praktische tips voor het managen van stress én tips om niet te eindigen in een burn-out.

Evie: samen mentaal fit

Bij Evie geloven we dat iedereen mentaal fit kan worden. Onze specialisten helpen je met praktische tips, begeleiding en modules op maat. Bekijk bijvoorbeeld onze module over een burn-out. Wil je meer weten over wat Evie voor jou kan betekenen? Bekijk type: entry-hyperlink id: 2lLvYNWuT8EkjptDwpMclQal onze modules en hulpbronnen.

Deze tekst is geschreven met medewerking van Geert, POH-GGZ bij Praktijksteun en E-health trainer bij Evie.