Trauma: wat het is en hoe verwerk je het?

Iedereen maakt heftige dingen mee. Maar wanneer zo’n ervaring diepe sporen achterlaat en je dagelijks leven beïnvloedt, spreken we van een trauma. Misschien herken je het bij jezelf, of bij iemand in je omgeving en wil je meer weten. Wat het ook is – je bent hier op de juiste plek.

Bij Evie geloven we dat mentale fitheid begint met bewustwording én ondersteuning. Daarom leggen we op deze pagina uit wat een trauma​​, opent in een nieuw tabblad is, welke klachten erbij horen en hoe je het verwerkt.

Trauma betekenis: wat is het precies?

Een trauma is een psychische verwonding die ontstaat na een ingrijpende ervaring. Denk aan een ongeluk, geweld, misbruik, verlies of langdurige stress. Vaak komt een trauma voort uit een situatie waarin je je machteloos of onveilig voelde.

Niet iedereen die iets heftigs meemaakt, houdt hier een trauma aan over. Het verschil zit hem vooral in de duur en impact van de klachten die volgen. Een normale reactie op een schokkende gebeurtenis kan tijdelijk zijn. Maar blijven klachten langer aanhouden en belemmeren ze je dagelijks leven? Dan is het tijd om actie te ondernemen.

Trauma symptomen herkennen

Het herkennen van een trauma begint vaak bij vage klachten. Je voelt je gespannen, hebt moeite met slapen of ervaart paniek in onverwachte situaties. Symptomen kunnen per persoon verschillen, maar veelvoorkomende klachten zijn:

• Angst- en paniekaanvallen

• Slaapproblemen en nachtmerries

• Herbelevingen van het trauma

• Vermijden van situaties die aan het trauma herinneren

• Prikkelbaarheid of woede

• Concentratieproblemen

• Somberheid of depressieve gevoelens

Onze ervaring met trauma laat zien dat veel mensen zich eerst melden met werkstress of relatieproblemen. Pas later komt aan het licht dat een onverwerkt trauma de onderliggende oorzaak is.

Symptomen van een onverwerkt trauma

Een trauma dat niet goed verwerkt is, blijft actief in je lichaam en geest. Je zenuwstelsel staat continu ‘aan’, alsof het gevaar nog steeds aanwezig is. Je bent sneller geprikkeld, alert of juist afgesloten.

Symptomen van een onverwerkt trauma zijn onder andere:

• Langdurige spanning of onrust

• Lichamelijke klachten zoals hartkloppingen of een droge mond

• Vermijden van gevoelens of sociale situaties

• Problemen in relaties of op het werk

• Terugkerende flashbacks of beelden

Deze klachten kunnen maanden of zelfs jaren aanhouden. Daarom is het belangrijk om ze serieus te nemen – en te weten dat je er iets tegen kunt doen.

Wat is een posttraumatische stressstoornis (PTSS)?

Wanneer traumaklachten langer dan een maand aanhouden en je dagelijks functioneren beïnvloeden, kan er sprake zijn van een posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Alleen een professional kan deze diagnose stellen. De symptomen lijken vaak op die van een trauma, maar zijn langduriger en intenser. Denk aan:

• Hevige herbelevingen

• Vermijdingsgedrag

• Negatief zelfbeeld

• Verlies van vertrouwen in anderen

• Overmatige waakzaamheid of schrikreacties

PTSS ontstaat niet alleen bij extreme gebeurtenissen. Zelfs situaties die voor buitenstaanders ‘klein’ lijken, kunnen diepe impact hebben. Het gaat om jouw beleving – niet om hoe erg het volgens anderen was.

Complex trauma: langdurige en herhaalde ervaringen

Soms is een trauma niet één gebeurtenis, maar een opeenstapeling van ervaringen. Dat noemen we een complex trauma. Dit komt vaak voor bij mensen die langdurig zijn blootgesteld aan onveiligheid of misbruik, bijvoorbeeld in hun jeugd.

Complex trauma ontstaat wanneer je:

• langdurig aan geweld of verwaarlozing bent blootgesteld;

• geen veilige plek had om op terug te vallen;

• niet hebt kunnen praten over wat er gebeurde.

De impact van complex trauma zit diep. Het beïnvloedt je zelfbeeld, relaties en je vermogen om met stress om te gaan. Toch is herstel mogelijk – stap voor stap.

Trauma verwerken: hoe doe je dat?

Herstellen van een trauma begint met erkenning. Accepteer dat je klachten een normale reactie zijn op iets heftigs. Gun jezelf de ruimte om te helen.

Je kunt zelf al veel doen:

• Geef je grenzen aan

• Praat met iemand die je vertrouwt

• Zorg voor rust, structuur en ontspanning

• Doe dingen die je energie geven

• Zoek professionele hulp als je er zelf niet uitkomt

Onze ervaring met traumaverwerking laat zien dat mensen die kleine, haalbare stappen nemen vaak sneller vooruitgang boeken dan mensen die ‘alles ineens’ willen oplossen.

Wanneer heb je hulp nodig?

Soms is een trauma te groot of te complex om alleen te verwerken. Blijven klachten aanhouden, ondanks je eigen inspanningen? Dan is het tijd om hulp te zoeken.

De huisarts is vaak het eerste aanspreekpunt. Deze kan je doorverwijzen naar:

• POH-GGZ: voor lichte tot matige klachten

• gbGGZ: voor gespecialiseerde behandeling

• sGGZ: bij ernstige of complexe problematiek

Een eerste stap kan ook een eenmalig gesprek zijn. Voor psycho-educatie, om je situatie beter te begrijpen, of om samen te kijken of verdere hulp nodig is.

Behandeling van trauma: wat werkt?

Er zijn effectieve behandelingen om een trauma te verwerken. Afhankelijk van jouw situatie kun je bijvoorbeeld kiezen voor:

• EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)

• BEPP (Beknopte Eclectische Psychotherapie voor PTSS)

• Cognitieve gedragstherapie of psychotherapie

• In sommige gevallen: medicatie

Deze behandelingen worden altijd uitgevoerd door professionals. Let goed op bij wie je in behandeling gaat – zorg dat het iemand is met ervaring en een goede opleiding. Trauma verwerk je niet ‘even snel’.

Het lichaam en trauma

Wat vaak vergeten wordt: ook je lichaam speelt een grote rol in traumaverwerking. Na een behandeling kun je last hebben van vermoeidheid of hoofdpijn. Geef jezelf de ruimte om te herstellen.

Je lichaam heeft tijd nodig om zich opnieuw veilig te voelen. Voldoende slaap, ontspanning en beweging helpen daarbij.

Wat is waar? Misverstanden over trauma

Er bestaan veel misverstanden over trauma. Zoals:

• “Iedereen die iets ergs meemaakt, heeft een trauma.” → Niet waar. Alleen als klachten langdurig aanhouden en belemmerend zijn, spreken we van een trauma.

• “Je kunt snel EMDR doen en dan ben je er vanaf.” → Onjuist. Trauma’s verwerken kost tijd en begeleiding.

• “Ik moet alles alleen oplossen.” → Zeker niet! Je staat er niet alleen voor. Vraag hulp als je vastloopt.

Trauma is niet het einde, maar een nieuw begin

Een trauma verandert je. Maar het hoeft je leven niet te bepalen. Herstellen doe je stap voor stap, op jouw manier. En altijd met steun wanneer je dat nodig hebt.

Bij Evie geloven we dat je een trauma het best verwerkt als je zelf de regie houdt. Jij bepaalt of, wanneer en hoe je aan je herstel werkt. Wij zorgen voor tools en begeleiding die daarbij passen. Dat kan samen met een professional of zelfstandig met onze zelfhulpmodules. Deze zijn ontwikkeld in samenwerking met experts uit de praktijk.

Om te herstellen, is het heel belangrijk dat je dicht bij jezelf blijft en goed je grenzen aangeeft. En realiseer je dat je niet de enige bent die hiermee kampt. Schaam je dus niet om hulp te zoeken. Je hoeft het niet alleen te doen. Samen werken wij aan jouw mentale gezondheid.

Bekijk onze modules en hulpmiddelen waarmee we werken aan een mentaal fit Nederland. Start vandaag nog, en werk aan jouw mentale fitheid op jouw moment, in jouw tempo.